Rzeka Bug to odwieczny wodny szlak łączący Podlasie z Morzem Bałtyckim. Za czasów świetności I Rzeczpospolitej jeden z głównych  wodnych szlaków handlowych.

W sposób szczególny rzeka ta związana jest z wielkimi Polakami okresu rozbiorowego: Tadeuszem Kościuszką i Julianem Ursynem Niemcewiczem.

Historycy nie są zgodni co do drogi którą przemierzał Kościuszko do Ameryki.  Według jednej z teorii  wyruszył   w swą podróż właśnie rzeką Bug. Rozpoczął ją  w Kuzawce, leżącej na terenie dzisiejszej gminy Sławatycze.

Bohater musiał opuścić kraj z powodu Ludwiki Sosnowskiej, córki Hetmana Polnego Litewskiego, z którą chciał się ożenić.  Gdy Hetman Sosnowski stanowczo przeciwstawił się temu ślubowi, wówczas jego córka postanowiła nie usłuchać woli ojca i usiłowała uciec została jednak zatrzymana przez niego przy bramie pałacowej.

Kościuszko zmuszony był pożegnać się ze służbą u hetmana Litewskiego i uciekać. Młody Tadeusz postanawia schronić się w dobrach sławatyckich, które w tym czasie dzierżawione były przez jego szwagra. Tam też spotyka się z przejeżdżającym przez te okolice księciem Adamem Czartoryskim. Kościuszko zwierza się Księciu, iż nie widząc w Polsce szans na awans i obawiając się zemsty ze strony hetmana Sosnowskiego postanowił , za przykładem księcia Poniatowskiego i wielu innych Polaków, wyjechać do Ameryki, gdzie może się dosłużyć wyższych szlifów oficerskich. Istotną jednak przeszkodą w realizacji  tych zamiarów, był brak gotówki na podróż. Wówczas Książe zaoferował mu pomoc materialną w wysokości 500 czerwonych złotych. Wkrótce Kościuszko odpływa z przystani w Kuzawce do Gdańska, a potem dalej do Ameryki,  gdzie służył 9 lat, zdobywając stopień generała brygady oraz jako jedyny Polak Order Cyncynatów.

Z Tadeuszem  Kościuszką  związana jest  osoba Juliana Ursyna Niemcewicza  adiutanta, a potem  sekretarza przywódcy insurekcji podczas wyprawy do Ameryki.

Julian  Ursyn  Niemcewicz często przebywał w Neplach, gdyż majątek ten  przez wiele lat były własnością jego stryja– Franciszka.

W związku ze zbliżającą się kolejną rocznicą Åšwięta Odzyskania Niepodległości zostaną odsłonięte i poświęcone tablice pamiątkowe w miejscowościach Neple i Kuzawka  przypominające postaci tych wielkich Polaków.

Uroczystości  rozpoczną się o godzinie 12.00  mszą św. w kościele parafialnym Podwyższenia Krzyża Åšw. w Neplach.

Serdeczne wszystkich zapraszamy.

Karol Gójski